«Փաստ» օրաթերթը գրում է. Միանգամայն ակնհայտ է, որ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած իշխանությունը պատերազմ է հայտարարել Հայ առաքելական եկեղեցուն: Կարելի է ասել՝ իր ֆեյսբուքյան «պատը» վերցրած, արշավանք է սկսել մեր ազգային եկեղեցու դեմ: Թեպետ, «սկսելն» էլ ճիշտ բնորոշում չէ, որովհետև Փաշինյանն այդ պայքարը կամ արշավանքը նոր չէ, որ ձեռնարկել է:
Այո, այն, ինչ կատարվում է այս օրերին, ոչ թե առանձին վերցրած եկեղեցականների, Եկեղեցու բարձրաստիճան հոգևոր հայրերի դեմ է ուղղված, այլ թիրախում Եկեղեցին է՝ որպես ազգային, հոգևոր հաստատություն: Հայ առաքելական եկեղեցու դեմ հայտարարությունների հարցում Փաշինյանի հիպերակտիվությունը, բնականաբար, ունի մի շարք էական պատճառներ, որոնցից մի քանիսն էլ ստորև կդիտարկենք:
Օրինակ՝ կա տեսակետ, որ Փաշինյանի հակաեկեղեցական վերջին «ժայթքումները» փոխկապակցված են ադրբեջանցիների հոգևոր առաջնորդ Ալլահշուքյուր Փաշազադեի կողմից վերջերս Հայ առաքելական եկեղեցու դեմ բացահայտ թշնամական, կրոնական անհանդուրժողականություն սերմանող հայտարարություններով: Այսինքն՝ Փաշազադեն ասաց, Փաշինյանը «փոխանցումը» վերցրեց ու գլորեց առաջ: Կան նման մեկնաբանություններ և, մեր մեջ ասած, դա այն է, ինչ առաջիններից մեկն է ուշադրություն գրավում: Սակայն խնդիրը շատ ավելի խորն է, քան պարզապես ադրբեջանական կողմի հերթական հանձնարարությունը Փաշինյանի ու նրա ՔՊ-ի կողմից կատարելու կասկածը:
Մեծ հաշվով, անցած 7 տարում թեթևակի քողարկված, իսկ վերջին 2-3 տարում շատ ավելի անթաքույց ու սանձարձակ կերպով Հայաստանում իրականացվում է դենացիֆիկացիայի քաղաքականություն: Այսինքն, Հայ առաքելական եկեղեցու դեմ փաշինյանական իշխանության կողմից արդեն բացահայտ կերպով տարվող պայքարը ոչ միայն լիովին տեղավորվում է այդ դենացիֆիկացիայի քաղաքականության շրջածիրում, այլ դրա առանցքային բաղադրիչներից է: Դենացիֆիկացիան ենթադրում է ազգային ամեն ինչի վարկաբեկում, խեղաթյուրում, զրոյացում, ջնջում պատմական, մշակութային, գաղափարական, արժեքային, հոգևոր հարթություններում, ինչով էլ զբաղված են Նիկոլ Փաշինյանն ու իր թիմակիցները:
Եվ այդ տեսանկյունից, բնականաբար, հիմնական հարվածներից մեկը պիտի ուղղվեր Հայ առաքելական եկեղեցու՝ որպես ազգային, հոգևոր, մշակութային, գիտակրթական, պատմական, գաղափարական ակունքները պահող հաստատության դեմ: Մեր ազգային ինքնության, ինքնագիտակցության ու նույնականացման հիմքերը մեր Եկեղեցում են: Եվ եթե մեկը որոշել է հայերիս դենացիֆիկացիայի ենթարկել, բնականաբար, նրա հիմնական թիրախներից մեկը հենց Եկեղեցին պիտի լիներ՝ որպես հաստատություն, ազգային բազմադարյա ինստիտուտ:
Երկրորդը. ի՞նչ է անում կոնկրետ այս վերջին օրերին Նիկոլ Փաշինյանը: Նա զազրելի բառապաշարով արտահայտություններ է անում բարձրաստիճան եկեղեցականների հասցեին: Ի դեպ, իր տան անդամը՝ ևս: Հաշվարկն այն է, որ շատերը միգուցե կհամաձայնեն, թե եկեղեցում «պետք է հեղափոխություն անել, բայց ոչ այդ տոնով, ոչ այդ բառապաշարով»: Իբր՝ «ինքը ճիշտ է ասում, բայց վարչապետին սազական չեն այդ բառերը» ու նման բաներ: Նախորդ հրապարակումներում մենք ակնարկել էինք այդ հեռանկարի ու «հույսերի» մասին: Եվ ահա, երեկվա իր գրառման մեջ արած արտահայտությամբ Փաշինյանն, ինչպես ասվում է, ինքը «վառեց» իր տարած խաղը: Ասում է. «Որքան հասկանում եմ, մայիսի 29–ի մի գրառման արձագանքը հետևյալն է. «Իսկ ինչո՞ւ ***ել»։ Մնացած մասով փաստորեն կոնսենսուս ունենք, որ սրբապիղծ «սրբազանների» հարցը պետք է լուծել»:
Այո, սա նրա նպատակն էր, որ իբր նման տպավորություն ստեղծվի: Սակայն հընթացս նկատենք, որ Փաշինյանն այս հարցում էլ է կեղծում (այդ էր պակաս՝ չկեղծեր), խեղաթյուրում իրականությունը, քանզի իրականում ոչ մի «կոնսենսուս» էլ նրա գրառման վերաբերյալ, իր ընկալած տարբերակով, չի եղել: Տեսեք, բազմաթիվ քաղաքական, հասարակական ուժեր, կառույցներ, միավորումներ ու առանձին անհատներ կտրուկ դատապարտել են Փաշինյանի ու նրա՝ շեֆին քծնելու մրցույթի մտած թիմակիցների հակաեկեղեցական դրսևորումները: Ո՞րն է այդտեղ «կոնսենսուսը»:
Չնայած, կարելի է ասել, որ յուրօրինակ կոնսենսուսի Փաշինյանն ինչ-որ տեղ հասել է, բայց այն առումով, որ այս խմբին չի կարելի հանդուրժել իշխանության ղեկին: Վաղուց չէր կարելի, իհարկե…
Երրորդը՝ փաշինյանական իշխանության հարձակումների հիմնապատճառների հետ կապված: Տեսեք, Հայ առաքելական եկեղեցին այն սակավ ինստիտուտներից է, արդեն երևի կարելի է ասել՝ միակ հաստատությունն է, որը Փաշինյանը չկարողացավ զավթել 2018-ից հետո: Գործնականում բոլոր պետական ինստիտուտները զավթեց, գրավեց դատարանները, Սահմանադրական դատարանը, բանակը, ոստիկանությունը, ազգային անվտանգության և իրավապահ մարմինները, պետական կառավարման համակարգը, բուհերը, դպրոցները, ստեղծագործական միությունները: Գրեթե ամեն ինչ, բայց ոչ Մայր Աթոռը:
Չկարողացավ զավթել, չնայած բազմաթիվ ու շարունակական փորձերին: Բավական է հիշեցնել «Նոր հայրապետ» խայտառակ շարժումը, Ամենայն հայոց կաթողիկոսի վրա ֆիզիկական հարձակման փորձերը, Հայ առաքելական եկեղեցին հարկային տեռորի ենթարկելու փորձը և այդպես շարունակ:
Եվ այն, որ չի կարողանում գրավել Եկեղեցին, Նիկոլ Փաշինյանին հունից հանում է: Նա, տեսեք, արդեն ծուռվիզ կեցվածքով պայմանավորվել է Էրդողանի հետ, մի գավաթ սուրճի շուրջ շարունակում է խաղաղության թուղթ մուրալ Ալիևից: Բայց մեկ էլ այդ ամենի խորապատկերում Հայ առաքելական եկեղեցու կողմից, Վեհափառի գլխավորությամբ, միջազգային հարթակներում հնչեցվում են Արցախի հայության անկապտելի իրավունքների, Արցախի հոգևոր-մշակութային հայկական ահռելի ժառանգության պահպանման հարցերը: Դա էլ է հունից հանում Փաշինյանին: Դա և, կրկնենք, այն, որ Հայ առաքելական եկեղեցու կաթողիկոսները՝ Գարեգին Երկրորդը, Արամ Ա-ն, նվիրապետական աթոռների գահակալները, հոգևոր վերնախավը, մեծ հաշվով, չանցան Փաշինյանի «թրի տակով»: Չանցան, չնայած նրա անդադար շանտաժներին, հիստերիաներին ու անընդունելի այլևայլ դրսևորումներին, ինքնակոչ ինկվիզիտոր-հավատաքննիչի նրա կեցվածքին:
Այնպես որ, սա, կրկնենք, առանձին վերցրած որևէ հոգևորականի կամ որևէ անձի կողմից մեղք գործել-չգործելու հարց չէ: Սա ամենաիսկական պատերազմ է հենց Եկեղեցու դեմ:
Առանցքային պատճառներից մեկն էլ այն է, որ, չնայած ամեն ինչին, Հայ առաքելական եկեղեցին այն հաստատությունն է, որն ունի հայության ճնշող մեծամասնությանը համախմբելու, միավորելու և ազգային-կառուցողական, բնականոն հուն վերադարձնելու ներուժ: Ոչ միայն Հայաստանի բնակչությանը, այլ համայն հայությանը միավորելու ներուժ: Բնականաբար, կան այնպիսիք, որոնք չեն կարող հանդուրժել նման կառույցի առկայությունն ու գործունեությունը: Նրանք չեն կարող հանդուրժել ազգասեր, հայրենասեր, պետականասեր, արժեքներ կրող մարդկանց համախմբումը…
