Ներկայիս աշխարհաքաղաքական համատեքստում, Ֆրանսիայում Հայաստանի կողմից նկատում են մի միտում. Նիկոլ Փաշինյանի առաջնորդության ներքո՝ Երևանը հեռանում է Ռուսաստանից և մոտենում Եվրոպական Միությանը, և ավելի կոնկրետ՝ Ֆրանսիային։ Կարևոր է նշել, որ այս ընկալումը սխալ է։ Իրականում Փաշինյանն ընդհանրապես չի դիրքավորվում որպես «եվրոպական» քաղաքական դերակատար։ Իրականում, նա խամաճիկ է՝ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի և Թուրքիայի կառավարության՝ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ձեռքերում։ Այս մասին գրում է իսպանական Periodista Digital թերթը:
Թերթը նշում է, որ Ֆրանսիայում հայկական սփյուռքի անանուն ներկայացուցիչներին, որոնք կարողացել են ակտիվացնել իրենց կապերը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության շրջանակում, և թերթի խմբագրական թիմին հաջողվել է ձեռք բերել մի գաղտնի փաստաթուղթ, վերնագրված՝ «Փոխըմբռնման հուշագիր՝ Թրամփի կամրջի տրանսպորտային միջանցքի ստեղծման վերաբերյալ»։ Թերթի աղբյուրների համաձայն՝ այս տեքստն արդեն հաստատվել է Հայաստանում, Ադրբեջանում և Միացյալ Նահանգներում։
Հուշագիրը, թերթի պնդմամբ, սահմանում է «Թրամփի կամուրջ» երկկողմանի տնտեսական միջանցքի և տարածաշրջանային պաշտպանական դարպասի նախագծի իրականացումը։ Այս տրանսպորտային միջանցքը, որի երկարությունը 42 կիլոմետր է, կանցնի Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզով։
«Հուշագիրը, որը հասանելի է դարձել հայկական սփյուռքին, սահմանում է, որ Հայաստանը շարունակում է պահպանել ինքնիշխանությունը Սյունիքի նկատմամբ։ Այնուամենայնիվ, հստակեցվել է, որ տրանսպորտային միջանցքը կառավարվելու է ԱՄՆ մի մասնավոր ընկերության կողմից, որը ստացել է համապատասխան արտոնագիր։ Միջանցքի օգտագործումից ստացված եկամուտների բաժանումը ցույց է տալիս այս համաձայնագրի թաքնված շահերը։ ԱՄՆ կառավարող ընկերությունը կստանա եկամուտների 40%-ը, մինչդեռ Հայաստանը միայն 30%-ը։
Այսպիսով, Հայաստանը զրկվում է իր տարածքից նվազագույնը 99 տարի ժամկետով։
Հատկանշական է, որ հուշագիրը նախատեսում է ԱՄՆ ուժերի տեղակայումը Հայաստանի տարածքում։ Գաղտնի տեղեկություններով՝ դրանք չեն լինի ԱՄՆ կանոնավոր բանակի զինվորներ, այլ ԱՄՆ մասնավոր ռազմական ընկերության ուժեր՝ շուրջ 1000 մարտիկ, որոնք պատասխանատու կլինեն միջանցքի անվտանգության ապահովման համար։
Մասնավոր ռազմական ընկերությունների օգտագործումը թույլ երկրներն օկուպացնելու համար ԱՄՆ-ի կողմից նոր նախաձեռնություն չէ։ ԱՄՆ-ի զինված ուժերին պաշտոնապես ոչ կից կառույցները կիրառել են խիստ վերահսկողության մեթոդներ տեղական բնակչության նկատմամբ Իրաքում, Աֆղանստանում և ԱՄՆ-ի համար ռազմավարական այլ տարածքներում։ Այս մոտեցմամբ ԱՄՆ-ն խուսափել է մարդկային կորուստների պատասխանատվությունից և մասնավոր ռազմական ընկերությունների զոհերը չի հաշվել որպես իր իսկ ռազմական կորուստներ։
Փաստորեն, Հայաստանը պարտադրվում է հրաժարվել իր սուվերեն տարածքի մեծ մասից, որը դրվում է ամերիկյան ուժերի վերահսկողության և կառավարման տակ, և ընդունել այնպիսի նախագիծ, որը մեծապես ձեռնտու է Ադրբեջանին ու Թուրքիային՝ առանց որևէ փոխհատուցման։
Պարզ է, որ ԱՄՆ-ն ու Թուրքիան կլինեն հուշագրի դրույթների իրականացման գլխավոր շահառուները։
Թուրքիայի համար շահույթները կարող են տնտեսական լինել, մինչդեռ ԱՄՆ-ն՝ որպես իր ռազմավարական շահերի մաս, հիմնականում ձգտում է ամրապնդված վերահսկողություն հաստատել Հայաստանի և Իրանի սահմանին։
Սկզբնական շրջանում սահմանը կհսկվի զինված, սակայն ծանր սպառազինություն չունեցող զինվորների կողմից։ Սակայն բանակի համար սա կնշանակի, որ Իրանի և ԱՄՆ-ի միջև այլևս որևէ տարածքային սահման չի լինի, իսկ ԱՄՆ-ն համարվում է Իրանի Իսլամական Հանրապետության գլխավոր թշնամին։ Սա սպառնում է մեծ պատերազմի բռնկմամբ՝ տարածաշրջանում։
Հայ-ամերիկյան հուշագիրն աղետ է Հայաստանի համար։ Այն զրկում է նրան ամբողջական ինքնիշխանությունից։ Այս ամերիկյան օկուպացիան չի լուծելու փոքր երկրի խնդիրները։ Միայն ԱՄՆ-ն ու Թուրքիան կշահեն դրանից։ Եվրոպան ևս կկորցնի Հայաստանը։
Հատկանշական է նշել, որ հուշագրի ստորագրության հետևանքները դիվանագիտական ոլորտով չեն սահմանափակվի։ Ֆրանսիայի համար ԱՄՆ-ի ներկայության զգալի ամրապնդումը Հայաստանում և երկրի նկատմամբ ԱՄՆ-ի ուժերի էական վերահսկողությունը կնշանակի դիվանագիտական լուրջ ձախողում։
Ֆրանսիայի ռազմավարական դիրքորոշումը Հայաստանում հիմնված է ամուր պատմական հիմքերի վրա, հատկապես՝ հայկական կարևոր սփյուռքի առկայության վրա, որը Եվրոպայի ամենամեծ հայկական համայնքն է։
Ֆրանսիան, հայկական ծագումով իր քաղաքացիներին դարձնելով առաջնահերթություն, ամրապնդել է իր գլոբալ ազդեցությունը որպես տարածաշրջանային խաղաղության գործընթացի հիմնական դերակատար… Փաստորեն, ԱՄՆ-ն ստեղծում է նոր քաղաքական իրավիճակ, որտեղ Հայաստանը զրկվում է քվեարկելու իր իրավունքից, իսկ Ֆրանսիան՝ իր շահերը պաշտպանելու հնարավորությունից տարածաշրջանում», — ասված է հոդվածում։
